نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• احسان آقامحمدآقایی

استادیار گروه حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران.

چکیده

ساحت معرفتی مشارکت، پیشینه‌ای به دیرینگی نخستین جدال‌های اندیشه و عمل بر سر جایگاه و نقش و قدرت تأثیرگذاری مردم در سطح مناسبات حکمرانی دارد.  با نگاهی به تبارشناسی مفهوم مشارکت و با تمرکز بر اندیشه‌های دوران کهن و همچنین تأمل در پژوهش‌ها و دستاوردهای نیم سده اخیر در غرب، دلایل توجیهی و قطعی بسیاری در جهت «حق‌پنداری» مشارکت اقامه و مطرح می‌شود که بخش مهمی از این ادعاها امروزه در اسناد و متون حقوقی داخلی و جهانی در عرصه حقوق عمومی جای گرفته و چهره‌ای منصوص و بی‌تغییر یا مقاوم در برابر هرگونه بازنگری به خود گرفته است.  پژوهش حاضر با وجود ضریب تأثیر تلقی حقانی از مبنای مشارکت مردم در متن قوانین اساسی و اسناد جهانی در نظر دارد که با رویکردی تطبیقی و با روش توصیفی- تحلیلی ضرورت بازاندیشی در تلقی مرسوم از مبانی مشارکت مردم در گذار به «تکلیف پنداری» آن، از دریچه تعین بخشی به اعلامیه جهانی تکالیف بشری تأکید نماید.
 

تازه های تحقیق

با نظر به آنچه پیرامون تلقیات مرسوم و ضروری از مشارکت بحث شد، می‌توان گفت که مشارکت در ذات خود مفهومی دوسویه است که توأمان دولت و شهروندان را از حیث حق یا تکلیف بودن آن درگیر می‌سازد.

مطابق نگاه حق پندارانه به مشارکت و انعکاس آن در قوانین داخلی و اسناد بین‌المللی، مردم در تعیین سرنوشت و تمامی جریان‌های زندگی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش محق هستند و حق دارند بدون هیچ محدودیت و ممنوعیت مستقیم یا با واسطه در اداره امور جامعه خویش شرکت جسته و این حضور اثربخش را به نمودهایی چون: تصدی مشاغل نمایندگی یا گزینش نمایندگان مورد اطمینان، امکان دستیابی به فرصت‌ها و موقعیت‌های گوناگونِ سیاسی، حقوقی، اقتصادی، اجتماعی، آموزشی و تربیتی و ارائه راهکارهای اصلاحی به هیئت حاکمه اعلام نمایند.  همچنین مطابق نگاه تکلیف پندارانه به مشارکت، بر شناسایی و تعین و تشخص بخشی به تکلیف بشر، از رهگذر توجه به اسناد و هنجارهای جهانی کمتر شناخته شده، به‌مثابه جزئی ناگسستنی از گفتمان امروزین حقوق عمومی نوین تأکید شد.  در فرجام سخن، می‌توان نتیجه گرفت که انگاره مشارکت در جهان مشحون از تنوع اندیشه‌ها و چندگانگی کنش‌ها، هرآینه مستلزم بازاندیشی در طرز تلقی و پنداشتی نو از حیث تکلیف گونگی هم‌ارز و هم‌نوا با حیث حق بودگی است.

کلیدواژه‌ها

• مشارکت حق پندارانه
• مشارکت تکلیف پندارانه
• قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
• اعلامیه جهانی حقوق بشر
• میثاق‌ها
• اعلامیه جهانی تکالیف بشری

عنوان مقاله [English]

The Necessity of Rethinking on Conventional Perception Concerning the basis of People’s participation (a comparative study on Islamic Republic of Iran’s Constitution Law, the Universal Declaration of Human Rights and Covenants)

نویسنده [English]

• Ehsan Aghamohammadaghaee

Assistant professor of public law, Azad University, North Tehran Branch, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Epistemic field of participation is as old as the first controversies between theory and practice on the status and role and power of people’s influence in level of governance relations. By looking at the genealogy of participation’s concept and focusing on ancient time thoughts as well as contemplation in researches and achievements made in recent half century in the West, many justifying and decisive reasons are raised on participation “righteousness”, in which a main part of such claims is put today in domestic and global legal texts and documents in public law’s arena and has taken an explicit and unchangeable or resistance countenance against any revision.  Despite of the ratio of righteous perception effect of the basis of people’s participation in the texture of the Constitution Law and universals documents, present research, through a comparative approach and with analytical method, attempts to emphasize on the necessity of rethinking on conventional perception concerning the basis of people’s participation in transition to its “responsibility supposition”, through the materialization Universal Declaration of Human Responsibilities.

کلیدواژه‌ها [English]

• righteousness participation
• responsibility supposition participation
• Islamic Republic of Iran’s Constitution Law
• the Universal Declaration of Human Rights
• Universal Declaration of Human Responsibilities