دورکاری و شناسایی آن به‌عنوان یک حق ضروری، با رویکرد تطبیقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد حقوق عمومی، دانشکده حقوق ، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

2 دکتری حقوق عمومی، دانشکده حقوق دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

امروزه کار و مسائل کارگری، یک پدیده اجتماعی و سیاسی و اقتصادی در کشورهای پیشرفته است و مستلزم حل‌وفصل مسائل آن به روشی است که در سیستم اشتغال سنتی متعارف نیست. قانون کار، به‌عنوان بدنهٔ اصول و مقررات قانونی حاکم بر رابطه بین کارگران و کارفرمایان، دستخوش تحولات قابل‌توجهی برای انطباق با پیچیدگی‌های محیط‌های کاری معاصر شده است. تحولات اخیر و تغییرات در ماهیت کار، به‌روزرسانی قوانین کار را برای پرداختن به چالش‌های جدید و حفاظت از حقوق بنیادین کارگران ضروری نموده است. یکی از بحث‌برانگیزترین تحولات در روابط کار که هنوز هم در بسیاری از نظام‌های حقوقی و البته در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران از بسیاری جهات مغفول مانده است، کار از راه دور یا همان دورکاری است. این پژوهش، با گردآوری مطالب از طریق مطالعه کتب و مقالات داخلی و خارجی و به روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه‌بر مفهوم دورکاری به بررسی چشم‌انداز پویای قوانین کار معاصر می‌پردازد و جنبه‌های در حال تحول حقوق کار و مسئولیت‌های طرفین را در محیط فعلی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌دهد. یافته‌ها حاکی از این است که از طریق شناسایی حق بر دورکاری و شفاف‌سازی ابعاد مختلف روابط حقوقی در این قراردادها، می‌توان سلامت و امنیت شغلی کارگران را در شرایط استثنایی تضمین نموده و در شرایط عادی به شمولیت‌پذیری، رفع تبعیض و تنوع در محیط کار امیدوارتر بود.
 

تازه های تحقیق

افزایش انعطاف‌پذیری در قراردادهای دورکاری، استانداردها و مؤلفه‌های قدیمی قانون کار را به چالش کشیده‌اند. بدیهی است که ایجاد یک بستر اساسی برای همه انواع کار و حصول اطمینان از اینکه قانون کار قابل اجرا برای همه کارگران و پاسخگوی نیازها و زمینه‌های انواع مختلف کار است، از ضروریات هر نظام حقوقی است. مطلوب است که استفاده از دورکاری به‌عنوان یک حق و برای همه افراد در نظر گرفته شود. به‌بیان‌دیگر، چگونگی اجرای این حق در شرایط عادی بسته به ماهیت کار به توافق بین کارفرما و کارگر و مطابق با منافع طرفین، به آزادی قراردادی واگذار شود و در شرایط اضطراری و خاص نیز قانون برای اجرای دورکاری تحت قواعد مشخص تدابیر لازم را اندیشیده باشد تا سکوت قانون منجر به تضییع حقوق طرفین نشود. البته مراجع رسیدگی نیز می‌توانند با در نظر گرفتن ماهیت حمایتی قانون کار در راستای شناسایی و یا تکمیل حق بر دورکاری برای کارگران و ایجاد تعادل بین منافع طرفین کوشا باشند.

اول از همه، ایجاد حق کار از راه دور برای داشتن نقطه شروع مهم است. باید اشاره شود که هر کارگری حق دارد در خارج از محل استقرار کارفرما کار کند تا زمانی که عملکرد کاری وی متحمل ضرر نشود. به‌این‌ترتیب، کارگرانی که ویژگی شغلی آن‌ها مستلزم حضور در محل است، از این امر مستثنا هستند.

شناسایی حق یک‌جانبه دورکاری، سلامت و امنیت شغلی کارگران را در شرایط استثنایی تضمین می‌کند و در شرایط عادی بر شمولیت‌پذیری و رفع تبعیض در جامعه می‌افزاید. علاوه‌بر این نمی‌توان از مزایای دورکاری برای کارفرما نسبت به عدم نیاز به فراهم ساختن محیطی مناسب و مجهز برای کار و فراغت نسبی از مسئولیت‌های ناشی از حوادث کار در کارگاه غافل شد. همچنین دورکاری می‌تواند به‌عنوان یک حق، مسیر مطلوب‌تری را برای رشد قراردادهای منعطف و درنتیجه کاهش نرخ بیکاری فراهم آورد.

با توجه به ماهیت فراملی و همچنین حمایتی قانون کار، مقررات حقوقی در این زمینه باید با استانداردها و هنجارهای جاری در جهان هماهنگ شود. لذا، مشکلات شناسایی شده لزوم ایجاد تغییرات و یا تکامل در قانون کار را نشان می‌دهد. به‌طور کلی، دورکاری یک زمینه نسبتاً امیدوار کننده از اشتغال برای فعالیت‌هایی است که امکان انجام از راه دور را دارند. اصل حاکمیت اراده در این‌گونه قراردادها، همانند سایر قراردادهای حقوق خصوصی وجود دارد؛ البته با رویکرد حقوق عمومی، یعنی با گسترش چتر حمایتی قانون کار.

 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Teleworking/Remote Work and Its Recognition as a Necessary Right: A Comparative Approach

نویسندگان [English]

  • Mohammadreza Mojtehedi 1
  • maedeh soleymani dinani 2
1 Professor of Public Law, Faculty of Law, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
2 PhD in Public Law, Faculty of Law, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

Today, labor and employment issues represent complex social, political, and economic phenomena in developed countries, requiring resolution through methods that differ from those in conventional employment systems. Labor law, as the body of legal rules governing the relationship between workers and employers, has undergone significant changes to adapt to the complexities of modern workplaces. Recent developments and shifts in the nature of work have made it necessary to update labor laws to address emerging challenges and protect the fundamental rights of workers. One of the most debated developments in labor relations—yet largely overlooked in many legal systems, including that of the Islamic Republic of Iran—is teleworking or remote work. This study, using a descriptive-analytical method and drawing upon domestic and international literature, explores the evolving landscape of contemporary labor laws through the lens of teleworking/remote work. It examines the transforming legal aspects of labor relations and the responsibilities of both parties in the current work environment. The findings indicate that recognizing teleworking as a legal right and clarifying the legal dimensions of such employment relationships can safeguard workers’ job security in exceptional circumstances and, under normal conditions, enhance inclusivity, reduce discrimination, and foster diversity in the workplace.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Teleworking/Remote Work
  • Right
  • Labor Law
  • Worker
  • Employer

مراجع

خانی‌ها، نسرین؛ قورچی، مرتضی (1388). «جهانی‌شدن، اقتصاد پسافوردیسم و تنگه‌های بین‌المللی»، فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی، دوره ۱، شماره ۱.  
راسخ، محمد (1388). «نظریه حق»، فصلنامه باروری و ناباروری، دوره ۴، شماره ۱۰.  
ضیائی بیگدلی، محمدرضا (1390). حقوق بین‌الملل عمومی، تهران: گنج دانش.
غمامی، سید محمدمهدی (1392). «نگاهی حقوقی به آیین‌نامهٔ دورکاری»، نشریه دادرسی، دوره ۹۹، شماره ۱۷.  
قنبری، علی الله (1400). «دورکاری در نظام اداری، الزامات و چالش‌ها»، مطالعات و پژوهش‌های اداری، شماره 11.
کاشی کمیجانی، میلاد؛ رجائی، مهدی (1403). «مطالعه تطبیقی حق بر آموزش کودکان از منظر کنوانسیون حقوق کودک و حقوق اساسی ایران»، حقوق عمومی تطبیقی، دوره ۲، شماره ۱.  
گرجی ازندریانی، علی‌اکبر؛ مهاجری، محمد (1397). نقد رویه‌های شورای نگهبان، تهران: جنگل.
لاگلین، مارتین (1388). مبانی حقوق عمومی، ترجمه: محمد راسخ، تهران: نشر نی.
مافی، همایون؛ تقی‌پور، محمدحسین (1394). «قانون قابل اعمال بر تعهدات قراردادی در حقوق اتحادیه اروپا و امریکا». فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، دوره ۱۳، شماره ۴.  
مجتهدی، محمدرضا (1390). حقوق بین‌الملل عمومی، تبریز: انتشارات فروزش.
مقامی، امیر؛ میرزاده کوهشاهی، نادر؛ امیرشاکرمی، مریم سادات (1402). «ابعاد حق استراحت و فراغت کارگران در اسناد بین‌المللی». فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره ۳، شماره ۵۳.  
 
References
Abdullah, Abdullah (2021). Legal Aspects of Regulating Remote Work: An Overview of Qatari and Selected Comparative Models, Journal of Legal, Ethical and Regulatory Issues, 24(1). doi: hdl.handle.net/10576/21712.
Arnow-Richman, Rachel (2020). Is There an Individual Right to Remote Work? A Private Law Analysis. Private Law Rights to Remote Work, University of Florida Levin College of Law, Legal Studies Research Paper, Series Paper No. 20-46, 1-7.
Barnard, Catherine (2019). The Substantive Law of The EU: The Four Freedoms, Oxford: Oxford University Press, Seventh Edition.
Berke-Berga, Anzelika; Urbane, Marta & Dovladbekova, Inna (2021). Legal Challenges of Teleworking in Latvia, 2(20), Socrates, 58-66. doi: org/10.25143/socr.20.2021.2.058-066.
Bosch, G (2004). Towards a New Standard Employment Relationship in Western Europe. British Journal of Industrial Relations, 42(4), 617-636. doi.org/10.1111/j.1467-8543.2004.00333.x.
Davies, A. (2009). Perspectives on Labor Law (Law in Context), Cambridge: Cambridge University Press, 2nd Edition. doi: org/10.1017/CBO9780511626968.
Grusic, U (2015). The European Private International Law of Employment, Cambridge University Press.
Helle, M (2006). New Forms of Work in Labor Law, in J. H. E. Andriessen & M. Vartiainen, Mobile Virtual Work. A New Paradigm? doi: 10.1007/3-540-28365-X_2.
Hendrickx, Frank (2023). Platform Work and Beyond. European Labor Law Journal, 14(4), 465–473, doi: 10.1177/20319525231210744.
Hickox, S. A & Liao, C (2020). Remote work as an accommodation for employees with disabilities. Hofstra Labor & Employment Law Journal, 38(1), 25-92.
Klymenko, A. L (2021). Updating Labor Legislation in the Context of Introducing Independent Forms of Work: Telecommuting and Work from Home, Kharkiv National University of Internal Affairs, 80 (1). doi: https: //doi.org/10.32631/pb.2021.1.20.
Lurie, L (2013). Integrative Employment and Social Security Rights, International Journal of Comparative Labor Law & Industrial Relations, 29(3), 325–347. doi: 10.54648/IJCL2013021.
Lyutov, Nikita & Voitkovska, Ilona (2021). Remote Work and Platform Work: The Prospects for Legal Regulation in Russia, Russian Law Journal, 9 (1), 81-113. doi.org/10.17589/2309-8678-2021-9-1-81-113.
Oscar, Vargas-Llave; Rodriguez Contreras, Ricardo; Pablo, Sanz de Miguel; Voss, Eckhard & Benning, Christina (2022). Telework in the EU: Regulatory Frameworks and Recent Updates, Publications Office of the European Union.
Osipova, S.V (2022). Certain aspects of the legal regulation of remote work, Juridical Journal of Samara University, 8 (3), 54–60. doi: 10.18287/2542-047X-2022-8-3-54-60.
Rakhimov, Miryokub (2024). The Principles of the Classical Theory of Labor Law. International Journal of Law and Policy, 2 (2). doi: 10.59022/ijlp.157.
Rosin, Annika (2024). Cross-border telework and the applicable labor law: The role of different connecting factors in determining objectively applicable law, European Labor Law Journal, 18 (1). doi.org/10.1177/20319525241251435.
Schoukens, Paul; Barrio, Alberto (2017). The Changing Concept of Work: When Does Typical Work Become Atypical? European Labor Law Journal, 8(4), 306–332. doi: 10.1177/2031952517743871.
Vasilescu, Cristina (2021). The Impact of Teleworking and Digital Work on workers and Society, Case study on Romania, Policy Department for Economic, Scientific and Quality of Life Policies, 4-15.
Vorontsova, Jana (2022). Legal Aspects of Remote Work in 2022: Why Remote Work Shall be a Right Instead of a Privilege. Specialisation Law and Technology, 2-31.
Walton, M. J (2016). The Shifting Nature of Work and Its Implications. Industrial Law Journal, 45(2), 111–121. doi: 10.1093/indlaw/dww014.
CJEU (1993). C-125/92, ECLI: EU: C: 1993: 306, Mulox, N 39.
CJEU (1997). C-383/95, ECLI: EU: C: 1997: 7, Rutten, N 40.
European agreement on telework (2002).
Jordanian Labor Law (1996). No 8 and its amendments.
Rome I Regulation (2008).
The French Labor Code (2016).
 
حقوق عمومی تطبیقی
دوره 1، شماره 4 - شماره پیاپی 4
زمستان 1403
دی 1403
صفحه 124-142

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار