مطالعه تطبیقی تفکیک قوا در ایران و تفکیک قوا در اندیشه ژان ژاک روسو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 حقوق، دانشکده حکمرانی اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، شهر اصفهان، کشور ایران

2 حقوق، دانشکده حقوق، دانشگاه اصفهان ،اصفهان، ایران

10.22091/cpl.2025.12610.1053

چکیده

تفکیک قوا از اصول بنیادین حکمرانی در نظام‌های حقوقی مدرن است که با هدف جلوگیری از تمرکز قدرت و تضمین آزادی‌های عمومی به کار می‌رود. این اصل در اندیشه ژان ژاک روسو و نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران جلوه‌های متفاوتی دارد. روسو با تأکید بر اراده عمومی، تفکیک قوا را به‌عنوان ابزاری برای تحقق حاکمیت مردم معرفی می‌کند. او بر این باور است که قوه مقننه تجلی اراده عمومی است، جایگاهی برتر دارد و قوه مجریه تنها کارگزار اجرای قوانین محسوب می‌شود. در مقابل، در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، تفکیک قوا با رویکرد نسبی پذیرفته شده است. مطابق اصل 57 قانون اساسی، قوای مقننه، مجریه و قضائیه مستقل از یکدیگرند، اما تحت نظارت مقام رهبری قرار دارند. این نظارت به‌واسطه جایگاه ولایت فقیه، نوعی هماهنگی میان قوا ایجاد می‌کند که با مفهوم تفکیک مطلق قوا در اندیشه روسو متفاوت است.

مطالعه تطبیقی این دو رویکرد نشان می‌دهد که در اندیشه روسو، مردم‌سالاری مستقیم و اراده عمومی محور اصلی حکمرانی است، و حال آن‌که در نظام جمهوری اسلامی ایران، تلفیقی از مردم‌سالاری و مبانی فقهی در قالب ولایت فقیه ارائه شده است. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که هرچند هر دو نظام درصدد جلوگیری از تمرکز قدرت هستند، اما تفاوت در مبانی فلسفی و حقوقی موجب تفاوت در شیوه تحقق تفکیک قوا شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Separation of Powers in Iran and the Concept of Separation of Powers in Jean-Jacques Rousseau’s Thought

نویسندگان [English]

  • Mahdi Aminimahvar 1
  • Manuchehr Tavassoli Naini 2
1 Department of Law, Faculty of Islamic Governance, Islamic Azad University Isfahan Branch (Khorasgan), Isfahan, Iran
2 Law, Faculty of Law, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

The separation of powers is a fundamental.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The separation of powers
  • Rousseau
  • sovereignty
  • constitution
  • legislation
حقوق عمومی تطبیقی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 20 شهریور 1404

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار