نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
عضو هیئت‌علمی دانشگاه پیام‌نور تهران، ایران.
چکیده
تازه های تحقیق
در این پژوهش، حقوق جمعی نه‌تنها به‌عنوان مفهومی مکمل یا تجمیع یافته از حقوق فردی، بلکه به‌مثابه ساختاری هنجاری با استقلال مفهومی، اخلاقی و نهادی تحلیل شده است. مهم‌ترین یافته پژوهش، بازتعریف «فرد» در بستر «فردیت هم‌ساختی اجتماعی» و ارائه چارچوب‌های نوینی چون «حقوق هم‌افق و حق بر انسجام جمعی و سوژه حقوقی ترکیبی» است؛ مفاهیمی که با عبور از دوگانهٔ کلاسیک فرد/گروه، امکان نظری و عملی طراحی نظام‌های حقوقی چندلایه، متکثر و عادلانه را فراهم می‌کنند. نوآوری اصلی تحقیق، در برجسته‌سازی پیوند درونی میان ساختارهای نهادی، حافظه تاریخی و تعلقات هویتی در تکوین حق و نیز گذار از حقوق بشر فردمحور به سوی منظومه‌ای هم‌ارز از حقوق هویتی‌جمعی است.
اهمیت علمی این یافته‌ها در آن است که در دل دگرگونی‌های نظم جهانی، پاسخ نظری به بحران‌های عدالت توزیعی، بازنمایی هویتی و چالش‌های دموکراسی در جوامع چندفرهنگی می‌دهد. با استناد به نظریه‌های معاصر فلسفه حقوق و مطالعات تطبیقی در اسناد بین‌المللی، پژوهش نشان می‌دهد که بدون به رسمیت شناختن گروه‌ها به‌عنوان سوژه‌های مستقل حق، نه‌فقط عدالت فرهنگی و تاریخی تحقق نمی‌یابد، بلکه خودِ حقوق فردی نیز در عمل معلق و غیرقابل اجرا می‌ماند. ازاین‌رو، حقوق جمعی در این چارچوب نه رقیب، بلکه پیش‌شرط پویای حقوق فردی تلقی می‌شود.
کاربردهای عملی این رویکرد به‌ویژه در طراحی نهادهای جدید حقوق عمومی، سیاست‌گذاری فرهنگی و بازتعریف جایگاه اقلیت‌ها و گروه‌های هویتی در نظام‌های حقوقی نمود می‌یابد. مفاهیمی چون «حق بر همزیست‌مندی فرهنگی یا حق بر انسجام جمعی»، ظرفیت‌های نوینی برای نهادسازی (نظیر دادستان فرهنگی، شورای صیانت از هویت‌های جمعی یا نمایندگی‌های هویتی در ساختار قدرت) پدید می‌آورند و از سوی دیگر، می‌توانند مبنایی برای بازمهندسی مفهوم شهروندی، توزیع قدرت و تفسیر عدالت در بسترهای چندقومیتی و چندفرهنگی باشند. چنین بازتعریفی، در عین حال پاسخی حقوق‌محور به بحران‌های همزیستی، انزوا، تبعیض یا حذف فرهنگی در نظم جهانی است. در پرتو این دستگاه نظری، نسبت میان حقوق جمعی و حقوق عامه نیز از نو قابل بازاندیشی است. برخلاف پندار رایج، این دو نه مترادف‌اند و نه متقابل؛ بلکه در پیوندی هم‌پوشان و هم‌افزا قرار دارند. حقوق جمعی، بر بنیان تمایز، هویت و حافظه تاریخی گروه‌ها بنا شده و متوجه تضمین منزلت گروه‌های خاص در بسترهای چندفرهنگی است؛ درحالی‌که حقوق عامه، بر کلیت جامعه و منافع مشترک شهروندان استوار است. اما تلاقی این دو در آنجاست که هر دو درنهایت، در پی «صیانت از شرایط امکان عدالت»اند؛ عدالت به‌مثابه همزیستی برابر و معنادار در جامعه‌ای چندصدا. بنابراین، هرگونه سیاست‌گذاری در حوزهٔ حقوق عمومی که فاقد درک نظری دقیق از نسبت حقوق جمعی و حقوق عامه باشد، در معرض لغزش‌های مفهومی و ناکارآمدی نهادی قرار خواهد گرفت.
در پایان، پژوهش حاضر بر آن است که فلسفه حقوق جمعی، در مقام پارادایمی نوین، افقی گشوده برای تفسیر عدالت، بازتعریف سوژه حقوقی و طراحی نظام حقوقی در دوران پسالیبرال فراهم می‌سازد. افقی که در آن، فرد، گروه و دولت، در نسبت‌های پیچیده اما متوازن، بازشناخته می‌شوند و حق، نه صرفاً امری منفرد، بلکه ساختاری هم‌نهاد و هم هویت و هم‌افزا تلقی می‌شود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسنده [English]
The evolution of contemporary legal discourses, especially with the prominence of identity and cultural challenges and structural inequalities, has made the classical concepts of public law insufficient to respond to new demands. In the meantime, "collective rights" as a coextensive concept requires re-explanation in relation to the existing legal order and coextensive concepts. This article, focusing on the conceptual and philosophical analysis of collective rights, seeks to recognize the position of this concept in the system of public law, especially in distinction from individual, group and public rights. The type of research is theoretical-analytical and, by utilizing international sources, human rights documents and the opinions of contemporary scholars, reconstructs and formulates concepts such as "socialized individuality", "right to collective cohesion" and "identity-building rights". The study shows that collective rights have an independent identity based on shared belonging, historical memory, and the need for restorative justice and are not redistributable to individual or public rights. While public rights are concerned with the interests of the whole of society and the maintenance of public order, collective rights are concerned with the protection of groups with distinct identities and demand the redistribution of status and resources. The results of this analysis provide a conceptual framework for rethinking the design of institutions, multicultural policymaking, and legislation in plural societies, including the Iranian legal system, which faces diverse identity and cultural challenges.
کلیدواژه‌ها [English]
Michael Freeman, Are there collective human rights? plotical studies, 1995.
Yoram Dinstein, collective Human Rights of people and Minorities, international and comparative law quarterly 1, 1976
The Collective Human Rights of Religious Groups: Genocide and Humanitarian Intervention, 2000.
Leslie Green, legal positivism, in Edward N. Zalte(ed), the stanford Encyclo-pedia of philophy(spring 2007 edn).
Peter Jones, Human Rights, Group Rights, and Peoples’ Rights’, Human Rights Quar-terly 1 (1999).
Van Dyke, the individual, the estate and ethnic commenuneties in political theory, world plotics. 29 (1976-77), 343-369, pp.355, 357, 364, 367; - Van Dyke, collective entities and moral rights: problams in libral democratic thought, jornal of plotics, 44 (1982).
Leslie Green, legal positivism, in Edward N. Zalte(ed), the stanford Encyclo-pedia of philophy(spring 2007 edn), p: 310.' - tree themes from Raz, Oxford jurnal of legal studies 3, 2005, p: 23- 503' - Two Views of Collwctive Rights, Canadian journal of law and jurisprudence 2, 1991.
Guerrero Pino, S. H., & Hinestroza Cuesta, L. (2017). El concepto de derechos humanos frente a los derechos de las minorías étnicas. Prolegómenos, 20(40).
Johnson, V. Y. (1990). International Human Rights-Helsinki Accords-Conference on Security and Cooperation in Europe Adopts Copenhagen Document on Human Rights. Ga. J. Int'l & Comp. L., 20.
Kymlicka, W. (1995). Individual rights and collective rights. Multicultural Citizenship.
Joseph Raz, ‘Comments and Responses’, in Lukas H. Meyer, Stanley Paulson and Thomas Pogge (eds.), Rights, Culture, and the Law – Themes from the Legal and Political Philosophy of Joseph Raz (Oxford University Press, 2003).
Vrdoljak, A. F. (2008). Self-determination and cultural rights. INTERNATIONAL STUDIES IN HUMAN RIGHTS, 95.
Jovanovic, M. A. (2005). Recognizing minority identities through collective rights. Human rights quarterly, 27(2).
Walker, M. U. (2006). Restorative justice and reparations. Journal of social philosophy.
Ocasio, W., Mauskapf, M., & Steele, C. W. (2016). History, society, and institutions: The role of collective memory in the emergence and evolution of societal logics. Academy of Management Review, 41(4).
Hamilton, D. (1996). Historical consciousness as collective memory. Journal of Professional Nursing: Official Journal of the American Association of Colleges of Nursing, 12(1).
van Iersel, D. (2018). The International Legal Personality of Non-State Armed Groups. Discussions, 15(1).
White, H. C., Boorman, S. A., & Breiger, R. L. (1976). Social structure from multiple networks. I. Blockmodels of roles and positions. American journal of sociology, 81(4).
Jovanovic, M. A. (2005). Recognizing minority identities through collective rights. Human rights quarterly, 27(2).
Wall, S. (2007). Collective rights and individual autonomy. Ethics, 117(2).
Guerrero Pino, S. H., & Hinestroza Cuesta, L. (2017). El concepto de derechos humanos frente a los derechos de las minorías étnicas. Prolegómenos, 20(40), 27-41.
Hohmann, J., & Weller, M. (Eds.). (2018). The UN declaration on the rights of indigenous peoples: A commentary. Oxford University Press.
Gover, K. (2016). Indigenous membership and human rights: When self-identification meets self-constitution. In Handbook of Indigenous Peoples' Rights (pp. 35-48). Routledge.
Dunbar, R. (2001). Minority language rights in international law. International & Comparative Law Quarterly, 50(1).
Duan, F. (2017). The universal declaration of human rights and the modern history of human rights. Available at SSRN 3066882.
Organization of African Unity. (1986). African Charter on Human and Peoples' Rights: Came Into Force, 21st October, 1986. Organization of African Unity.
Wildhaber, L. (2005). The Case-Law of the European Court of Human Rights (pp. 3-8). Bruylant.
Yupsanis, A. (2013). Article 27 of the ICCPR revisited–the right to culture as a normative source for Minority/Indigenous participatory claims in the case law of the human rights committee. In Hague Yearbook of International Law/Annuaire de La Haye de Droit International, Vol. 26 (2013) (pp. 359-410). Brill Nijhoff.
)