قانون حکمرانی؛ غایت‌گروی یا وظیفه‌گرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران

2 پژوهشگر دکتری حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران

3 گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران

10.22091/cpl.2025.12221.1045

چکیده

حکمرانی، عرصه تزاحم حقوق و آزادی‌ها از یک سو و منافع و مصالح از سویی دیگر است. نقطه تعادل در نوسان تعامل میان این دو قانون است. بر همین أساس، این پرسش مطرح است که قانونگذار در صورت تزاحم بین این دو، باید به کدام سمت مایل باشد. در این نوشتار به شیوه‌ای توصیفی-تحلیلی، انگاره قانون را از دو منظر غایت‌گروی (و ذیل آن سودگروی) و وظیفه‌گروی مورد مداقه قرار می‌دهیم. همان‌گونه که از نام آنها پیداست، غایت‌گروی مبتنی بر «اصالت غایت» و سودگروی مبتنی بر «اصالت سود» است. البته، مقصود، نه سود شخصی که سود جمعی است؛ به‌گونه‌ای که، معیار عمل مشروع و اخلاقی در این نحله اخلاقی بیشترین سود برای بیشترین افراد است. بر این اساس، قانون بایستی متناسب با میزان آزادی‌های مورد شناسایی قانون اساسی باشد. در طرف دیگر، وظیفه‌گروی مبتنی بر «اصالت تکلیف» است. اندیشه‌های کانت با تکیه بر تکلیف به‌عنوان غایت رفتار اخلاقی تحول ژرفی در نظریه اخلاقی و سیاسی رقم زد. بر این اساس، کسی که اخلاقأ نیت خیر دارد بایستی بدون توجه به پیامدها، به‌ابتنای منشأ تکلیف به‌عنوان یک امر مطلق عمل کند. در مقابل سودگروی در صورت بروز چنین تزاحمی غایت و به طور مشخص سود و منفعت جامعه را بر هنجارهای انسان گرایانه، آزادی بنیاد و وظیفه گرایانه ترجیح می‌دهد. هدف این پژوهش که به روش توصیفی، تحلیلی و تطبیقی انجام می‌گردد، داوری نسبت به این دو رویکرد است. براساس یافته‌های این تحقیق هیچ یک از این دو دیدگاه از ترجیح مطلق برخوردار نیست و حقیقت را در میانة آن دو

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Law of Governance: Teleology or Deontology?

نویسندگان [English]

  • Ahmad Deylami 1
  • Parvin Zarei 2
  • Mehrad Momen 3
1 Department of Private Law, Faculty of Law, University of Qom, Qom, Iran
2 Department of Public Law, Faculty of Law, University of Qom, Qom, Iran
3 Department of Public Law, Faculty of Law, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

English Abstract Not Included Yet

کلیدواژه‌ها [English]

  • Law of Governance
  • Teleology, Deontology, Liberty-Right, Interest, Aim of State
حقوق عمومی تطبیقی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 13 آذر 1404

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار